Yapay zekanın hepimizi heyecanlandırdığı aşikar. Bazılarımızı heyecanlandırmaktan öte endişelendirdiğini söylesek yanlış olmaz. Bu teknoloji her geçen gün ilerliyor ve iş piyasası üzerindeki potansiyel etkisi hakkındaki belirsizlik hissi giderek artıyor. AI insanın yerini alacak mı? Milyonlarca işçi ve işsiz kalacak mı? Yoksa yeni iş fırsatları doğacak ve biz insanların yetenekleri mi artacak?
Biraz inceleyelim
Yapay Zekanın İşler Üzerindeki Düzensiz Etkisi
Yapay zekanın iş piyasası üzerinde önemli bir etkiye sahip olacağı yaygın olarak kabul edilmekte. Ancak bu etkinin kapsamı farklı endüstriler ve meslekler arasında değişiklik gösterecektir. Forbes Teknoloji Konseyi’nden üst düzey teknoloji yöneticilerine göre, belirli işlerin ve endüstrilerin önümüzdeki on yılda tamamen otomatik hale gelmesi çok olasıdır.
Örneğin; üretim ve depo pozisyonları, uzun yol taşımacılığı, araştırma ve veri girişi, müşteri hizmetleri ve sigorta işleri.
Bununla birlikte, işletmeler yapay zeka teknolojisini uygulamanın risklerini ve faydalarını dikkatli bir şekilde değerlendirirken otomasyona geçişin muhtemelen kademeli olacağı düşünülmektedir. Bazı işler tamamen yapay zeka tarafından yapılabilecekken, yalnızca kısmen yapay zeka tarafından yapılabilecek birçok pozisyonda çalışan ihtiyacı devam edecek. Mesela, güvenlik görevlileri, resepsiyonistler, pilotlar, otobüs şöförleri gibi kısa sürede duruma uygun karar verme yani insiyatif gerektiren, tekrarlanan ve zaman içinde öğrenilebilir görevleri içeren işler Stratejik, duygusal muhakeme gerektiren işler ve belirli askeri pozisyonlar bu kategoriye girer.
Dil ve Sanat Temelli Çalışmalar Üzerindeki Etkisi
Birçok kişi için yapay zekanın yazma ve yaratıcılık gerektiren işlerin yerini alma potansiyeli bir endişe alanıdır. ChatGPT gibi gelişmiş sohbet robotlarının sayısı, yazmayı içeren işlerin geleceği hakkında spekülasyonlara yol açtı ve daha da açacağa benziyor. AI zaten sosyal medya gönderileri oluşturma, müşteri hizmetleri ihtiyaçlarını karşılama ve belirli e-postaları yazma gibi görevleri halihazırda yürütüyor, daha yüksek düzeyde yaratıcı ve analiz edici yazı gerektiren işler, muhtemelen insani çalışmaların alanında kalacaktır. Fikirlerin veya içeriğin ilk taslaklarının üretilmesinde AI yardımcı olabilir, ancak yazılı çalışmaya duygu ve orijinallik aşılama yeteneği hala öncelikle bir insan becerisidir.
Benzer şekilde, AI sistemleri müzik ve görsel sanat yaratmada ilerleme kaydetti, ancak henüz rakip olabilecek işler üretemedi ve üretse bile bunun iyi olduğuna yine insan duyguları ile karar verecek ve piyasaya sunacak, çünkü piyasaya sunanın AI üretse bile kendi aracılığı ile üretilen sanat ile isim ve yaratım fikri bağı olacak. Sadece bu yayınlayan ve üretilen arasındaki duygusal bağ sebebi ile bile, yapay zeka teknolojisi şirketlerinin insanda derin duygusal, düşünsel etki bırakan işler üretecek bilgisayar programları geliştirmesi için teşvikler olsa da, sanat yaratırken, insan sanatçıların yerini tamamen alması pek olası görünmüyor. Bununla birlikte sanat piyasasının AI gelişmelerinden hiç etkilenmeyeceğini düşünmek de naiflik olur. AI tarafından üretilen sanatın mevcudiyeti maliyetleri düşürebilir ve sanatçılara çalışmaları için ödeme yapan geleneksel modeli potansiyel olarak bozabilir.
AI Baskısına Dayanıklı Olabilecek Pozisyonlar Neler ?
Uzmanlar genel olarak, yüksek seviyede duygusal veya sosyal zeka gerektiren işlerin yerini başka mesleklerin alması ihtimalinin düşük olduğu konusunda hemfikirler. Bu pozisyonlar, AI tarafından öğrenilmesi, tekrarlanması zor olan niteliksel, komplike beceriler setine dayanır. Yöneticiler, öğretmenler, avukatlar, grafik tasarımcılar, bilgisayar bilimciler, psikiyatrlar ve birçok sanatçı, işlerinde gerekli olan doğal insani nitelikler nedeniyle daha iyi iş güvenliğine sahip olurlar. Ek olarak, AI’nın tüm iş kategorilerini tamamen ortadan kaldırması beklenmemektedir. Bunun yerine, çeşitli işlerde giderek daha belirgin bir rol oynaması muhtemeldir ve kademeli olarak bazı çalışanların yerini alabilecektir. Bu çalışanlardan insani yeteneklerini, katkılarını ve performanslarını artırmak için AI sistemlerini etkin bir şekilde kullanabilenler, muhtemelen değişen çalışma ortamı içinde kendilerine yer bulmaya devam edeceklerdir.
Yeni İş Potansiyeli
İşten çıkarmalarla ilgili endişeler olsa da, AI’nın aynı zamanda henüz düşünemediğimiz yeni işler ve endüstriler yaratma potansiyeline de sahip olduğunu kabul etmek gerekir. AI teknolojisi gelişmeye devam ettikçe, veri alanında devrim gerçekleşmesi kaçınılmaz olacak, zira AI sistemleri, öğrenmek ve gelişmek için çok büyük miktarda veriye ihtiyaç duymakta ve bu verilere güvenerek gelişmektedir. Dolayısı ile veri kaynağı oluşturma, bulma, açıklama ekleme, mühendislik ve etiketleme konusunda uzmanlığa sahip kişilerin önemi gittikçe artacak diyebiliriz.. Ayrıca, AI’dan ağır şekilde etkilenen sektörlerdeki işçiler, mutlaka iş kaybıyla karşı karşıya kalmayabilir. Aksine, uzmanlar performanslarını artırmak için yapay zeka sistemlerinden nasıl yararlanılacağına dair derin bir anlayışa sahip olanların büyük başarı elde edecekleri konusunda hemfikirlerdir. Yapay zekanın işler üzerindeki etkisine ilişkin tahminlerin kesin olmadığını hatırlamakta fayda var. Spesifik bir zaman aralığında işlerin önemli bir bölümünün ortadan kalkacağına dair otomasyon tahminlerinin beklendiği gibi gerçekleşmemesi, yapay zeka ile istihdam arasındaki ilişkinin karmaşıklığını ve öngörülemezliğini vurgulamaktadır.
Özetlemek Gerekirse
Bu analizde tartışılan kilit noktaları özetlemek gerekirse:
- AI’nın iş piyasası üzerinde önemli bir etkiye sahip olması bekleniyor, ancak bu etkinin kapsamı ülkeden ülkeye,endüstrilere ve mesleklere göre değişecektir.
- Üretim ve depo pozisyonları, uzun yol taşımacılığı, araştırma ve veri girişi gibi belirli işler, müşteri hizmetleri ve bazı sigortacılık pozisyonlarının tamamen ortadan kalkması veya neredeyse tamamen otomatik olması daha olasıdır.
- Fiziksel yetenek gerektiren, tekrarlanan ve öğrenilebilir görevlerin yanı sıra dil ve sanata dayalı işler kısmen AI sistemleriyle değiştirilebilir veya bundan etkilenebilir ama tamamen ortadan kalkması söz konusu olmayacaktır
- Yaratıcılığın yanı sıra yüksek düzeyde duygusal veya sosyal zeka gerektiren işler şimdilik güvende diyebiliriz.
- Yapay zeka sistemlerini uyarlama ve etkin bir şekilde kullanma yeteneği, AI odaklı bir dünyada iş güvenliği ve başarı arayan kişiler için çok önemli olacaktır..
Yapay zeka ve işsiz kalma konusuna dikkatli bir şekilde yaklaşmak gerekiyor. AI kuşkusuz iş gücünü dönüştürme potansiyeline sahip olsa da, kesin konuşmak için henüz çok erken. Bu süreçten zarar görmeden çıkacak olanlar AI’ın potansiyel faydalarını benimseyerek, değişen manzaraya proaktif bir şekilde uyum sağlayan bireyler ve işletmeler olacaktır.